เช็คด่วน!! สิวขึ้นเยอะผิดปกติ สิวเรื้อรังรักษาไม่หายสักที เป็น PCOS ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบหรือไม่ ?
สวัสดีค่ะ หมอเจี๊ยบ พญ.วรวลัญช์ ศิริธราเรืองชัย หมอสิวโคราช ประจำคลินิกรักษาสิวโคราช Worawalan Clinic ค่ะ วันนี้หมอมีข้อมูลเกี่ยวกับ PCOS ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบซึ่งสัมพันธ์กับสิวมาเล่าให้ฟังค่ะ
สิวเรื้อรังกับ PCOS ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ
ถ้าสาว ๆ คนไหนมีสิวขึ้นเยอะผิดปกติ เป็นสิวเรื้อรังรักษาไม่หายสักที ร่วมกับ ประจำเดือนมาไม่ปกติ ขนดก ผมบาง น้ำหนักเกิน อ้วนลงพุง อาจต้องสงสัยด้วยนะคะ ว่าอาจเป็น PCOS ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบหรือไม่
เนื่องจาก PCOS ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบเป็นโรคทางนรีเวชที่พบได้ถึง5-10%ในหญิงวัยเจริญพันธุ์เลยค่ะ ซึ่งอาการหนึ่งที่แสดงออกก็จะเป็นเรื่องของสิวขึ้นเยอะผิดปกติ
ดังนั้น ถ้าคนไข้ที่มารักษาสิว มีประวัติเรื่องของสิวขึ้นเยอะผิดปกติ สิวเรื้อรังรักษาไม่หายสักที PCOS ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบก็เป็นโรคหนึ่งที่หมอจะต้องนึกถึงค่ะ
ที่คลินิกรักษาสิวโคราช ดูแลคนไข้สิวที่สงสัย PCOS ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบอย่างไร
ที่คลินิกรักษาสิวโคราชเรา เราดูแลคนไข้ที่มารักษาสิวและสงสัยว่ามี PCOS ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบร่วมด้วย โดยเริ่มจากหมอจะสอบถามประวัติและตรวจร่างกาย เพิ่มเติมดังนี้ค่ะ
ข้อ 1 ประวัติการเป็นสิว
ข้อ 2 ประวัติการเป็นประจำเดือน
ข้อ 3 ลักษณะอื่น ๆ ที่ตรวจพบเพิ่มเติม
มาดูรายละเอียดทีละข้อกันนะคะ
ข้อที่ 1 ประวัติการเป็นสิว
ลักษณะของสิวที่เป็น พบได้ทั้งสิวอุดตันและสิวอักเสบ มักเป็นสิวเรื้อรัง สิวขึ้นมากกว่าปกติเกิดจากการที่มีฮอร์โมนเเอนโดรเจน ไปเพิ่มการสร้างไขมันที่รูขุมขน โดยส่วนใหญ่จะเป็นสิวบริเวณใบหน้า มักพบตามคาง แนวกราม แต่ก็มีคนไข้ 50% ที่เป็นสิวบริเวณลำคอ หน้าอกและหลังส่วนบน โดยสิวพบได้ตั้งแต่ระดับปานกลางไปจนถึงรุนแรง แต่ก็มักพบร่วมกับอาการแสดงอื่น เช่นขนดก การที่เป็นสิวเพียงอย่างเดียวโดยไม่มีอาการแสดงอื่นเลยใน PCOS ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบจะพบได้น้อยเคส เรามักนึกถึง PCOS ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ ในผู้หญิงที่มีสิวร่วมกับภาวะของฮอร์โมนเพศชายเกินเช่น ขนดก ผมบางร่วมกับมีประจำเดือนผิดปกติ มีภาวะดื้อต่ออินซูลินเช่นพบรอยดำที่บริเวณต้นคอด้านหลัง
ข้อที่ 2 ประวัติการเป็นประจำเดือน
อาจต้องสอบถามข้อมูลให้ละเอียด เพราะคนไข้บางคนที่ประจำเดือนเลื่อนไป1-2วัน ก็มีความเข้าใจคลาดเคลื่อนว่าตัวเองนั้นประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ ซึ่งอันที่จริงการที่ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอที่จะสงสัย PCOS ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ ยกตัวอย่างเช่น ประวัติประจำเดือนขาดหายไปหลายรอบ รอบประจำเดือนเกิน35 วัน เป็นต้น
ข้อที่ 3 ลักษณะอื่นๆที่ตรวจพบเพิ่มเติม
ขนดก
ซึ่งเป็นอาการแสดงที่พบได้บ่อย โดยพบขนขึ้นเยอะตามบริเวณต่างๆของร่างกาย ไม่ว่าจะเป็นใบหน้า หนวด ด้านข้างของใบหน้า เหนือริมฝีปากคางอาจลามไปถึงคอได้ ร่องอก ท้องส่วนล่าง แขน ขา จะประเมินโดยใช้ FG SCORE ตามตำแหน่งต่างๆของร่างกายทั้งหมด 9 ส่วน ได้แก่เหนือริมฝีปากบน คาง หน้าอก หลังส่วนบนหลังส่วนล่าง ท้องส่วนบน ท้องส่วนล่าง แขน ต้นขา
หน้ามัน
ผมร่วง ผมบาง
น้ำหนักขึ้น ลงพุง
รอยดำตามข้อพับ มีลักษณะผิวหนังหนาตัวขึ้นคล้ายกำมะหยี่ เช่นบริเวณต้นคอด้านหลัง รักแร้ ขาหนีบ ใต้ราวนม ต้นขาด้านใน
หากมีอาการเหล่านี้ร่วมด้วย ก็ทำให้สงสัย PCOS ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบได้มากขึ้น
ซึ่งถ้าหากสงสัย PCOS ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ หมอจะส่งคนไข้ไปปรึกษาสูตินารีแพทย์เพิ่มเติมเพื่อตรวจวินิจฉัยโรคและรักษาร่วมไปกับการรักษาสิวอย่างถูกวิธีที่คลินิกรักษาสิวโคราช
การรักษาสิวในคนไข้ PCOS ภาวะโรคถุงน้ำในรังไข่หลายใบ
การรักษาสิวในคนไข้ที่ได้รับการวินิจฉัย PCOS ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ สามารถรักษาตามขั้นตอนรักษาสิวทั้งการใช้ยาทา ยารับประทานในกลุ่มยาปฏิชีวนะร่วมด้วยได้หากเป็นสิวระดับปานกลาง แต่กรณีเป็นสิวระดับรุนแรง การใช้ Isotretinionจะมีประโยชน์ ซึ่งการตอบสนองต่อยาในคนไข้แต่ละคนอาจแตกต่างกันไป ดังนั้นไม่ควรซื้อยาทานเอง ควรอยู่ในความดูแลของแพทย์เพื่อประเมินการรักษาที่เหมาะสม
อีกกรณีคือการใช้ยาคุมกำเนิด ก็มีประโยชน์โดยเฉพาะในเคสที่เป็นสิวระดับรุนแรง ที่มีตุ่มก้อนบวม พบว่าช่วยลดสิวอักเสบได้
นอกจากนี้ เรายังสามารถทำการรักษาอื่นๆเพิ่มเติมได้เช่น การทำผลัดเซลล์ผิว การทำฉายแสงสิว หรือการนำคลื่นแสงและเลเซอร์เข้ามาเสริมในการรักษารอยสิวร่วมไปด้วย
แต่อย่างไรก็ตามคนไข้ควรรับการรักษา PCOS ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบอย่างต่อเนื่อง สม่ำเสมอ ไม่ขาดการรักษา โดยสูตินรีแพทย์ควบคู่กับการรักษาสิวอย่างถูกวิธีที่คลินิกรักษาสิวไปพร้อมๆกัน เพราะการรักษาเพียงแค่สิว โดยไม่ได้รักษาที่สาเหตุ สิวก็จะไม่หาย
เคสตัวอย่างที่คลินิกรักษาสิวโคราช
หมอมีเคสตัวอย่างที่พบได้อยู่บ่อยๆในคนไข้ที่มารับการรักษาสิวที่คลินิกรักษาสิวโคราช Worawalan Clinic มาเล่าให้ฟังค่ะ ในเคสที่มีสิวขึ้นเยอะผิดปกติ สิวเรื้อรังรักษาไม่หายสักที รักษามาหลายที่ไม่ดีขึ้น เมื่อสอบถามประวัติเพิ่มเติมไปพบว่ามีประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ มีประวัติประจำเดือนขาดหายไป เกิน3รอบ ขนขึ้นเยอะ ผมร่วง น้ำหนักเกิน ร่วมด้วย ซึ่งอาการเหล่านี้ ต้องสงสัยอาจเป็น PCOS ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบได้ หมอจึงส่งปรึกษาสูตินารีแพทย์ ก็ได้รับการวินิจฉัย PCOS ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ ซึ่งคนไข้ได้รับการรักษา PCOS ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ ไปพร้อมๆกับการรักษาสิวอย่างถูกวิธีที่คลินิกรักษาสิวโคราช ร่วมไปด้วย ทำให้ผลลัพธ์ของการรักษาสิวได้ผลดี สิวหาย หน้าใส ไร้รอย พร้อมๆกับการที่ควบคุม PCOS ภาวะถุงน้ำในรังไข่ได้ ประจำเดือนมาตามปกติ สม่ำเสมอ คนไข้กลับมามีสุขภาพที่ดีได้อีกครั้ง ส่งเสริมความมั่นใจ ไม่ต้องกังวงใจเรื่องสิวอีกต่อไป
หมอมีความรู้เกี่ยวกับ PCOS ภาวะถุงน้ำในรังไข่มาให้คนไข้ที่เป็นสิวเรื้อรังรักษาไม่หายสักที ลองเช็คดูนะคะ ว่ามีอาการที่ต้องสงสัยอาจเป็น PCOS ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบหรือไม่
PCOS (Polycystic ovary syndrome) คืออะไร
PCOS (Polycystic ovary syndrome) หรือภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ คือความผิดปกติของระบบต่อมไร้ท่อ ซึ่งพบบ่อยในทางนรีเวช โดยพบได้ประมาณ 5 – 10 % ในหญิงวัยเจริญพันธ์ เป็นกลุ่มอาการที่ประกอบไปด้วยภาวะที่มีฮอร์โมนแอนโดรเจนสูง ทำให้เกิด มีสิวขึ้นมากกว่าปกติ หน้ามันขนดก ศีรษะล้านแบบเพศชายน้ำหนักเกิน ร่วมกับภาวะไข่ไม่ตกเรื้อรัง ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ มีบุตรยาก
หากไม่รับการรักษาต่อเนื่อง อาจทำให้มีความเสี่ยงในการเกิดภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกหนาผิดปกติ และมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกเพิ่มขึ้นได้ นอกจากนี้ยังเสี่ยงในการเกิดโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ระดับไขมันในเลือดสูงผิดปกติ ความดันโลหิตสูง ภาวะไขมันพอกตับ เกิดกลุ่มอาการอ้วนลงพุง นำมาสู่ความเสี่ยงในการเกิดโรคหลอดเลือดสมองหรือหัวใจ มากขึ้นในอนาคต
สาเหตุการเกิด PCOS
ปัจจุบันยังไม่เป็นที่ทราบแน่นอนชัดเจน อาจเกี่ยวข้องกับหลายปัจจัยร่วมกัน ไม่ว่าจะเป็นปัจจัยทางพันธุกรรม ปัจจัยทางเชื้อชาติ ปัจจัยทางสิ่งแวดล้อม หรืออื่นๆ แต่มีกลไกผิดปกติของหลายระบบเกี่ยวพันกันที่ซับซ้อน ทำให้เกิดผลตามมาคือ การที่ไข่ตกไม่สม่ำเสมอ ความผิดปกติของระดับฮอร์โมนเพศชาย ภาวะดื้อต่ออินซูลิน
อาการของโรค PCOS
อาการแสดงของโรคหลากหลายแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล บางรายอาจมีอาการชัดเจน แต่บางรายแทบไม่มีอาการให้เห็น และอาการมักไม่รุนแรง ทำใหคนไข้หลายคนไม่ใส่ใจ มองข้ามไป จนเกิดผลข้างเคียงต่างๆตามมา เป็นปัญหาใกล้ตัวที่ไม่ควรมองข้าม ดังนั้น ผู้หญิงควรจะพบแพทย์เพื่อตรวจภายในเป็นประจำอย่างสม่ำเสมอทุกปี เพราะหากมีโรคที่เกิดขึ้นจะได้ตรวจพบและรักษาได้ตั้งแต่เนิ่นๆในระยะแรก และหากสังเกตว่ามีอาการผิดปกติ เช่น ปวดท้อง ประจำเดือนมาไม่ปกติก็ควรรีบพบแพทย์เพื่อตรวจรักษา ไม่ควรนิ่งนอนใจ
อาการได้แก่ ประจำเดือนมาไม่ปกติ ภาวะมีบุตรยาก ขนดกตามบริเวณต่างๆของร่างกาย ไม่ว่าจะเป็นใบหน้า หนวด ด้านข้างของใบหน้า เหนือริมฝีปาก คาง อาจลามไปถึงคอได้ ร่องอก ท้องส่วนล่าง แขน ขา ผิวมัน ศีรษะล้าน ผมร่วง ผมบาง ภาวะน้ำหนักเกินอ้วนลงพุง (โดยค่าดัชนีมวลกาย BMI> 25หรือ เส้นรอบเอว >80 cm) อาจมีรอยดำตามข้อพับโดยมีลักษณะผิวหนังหนาตัวขึ้นคล้ายกำมะหยี่เช่นบริเวณต้นคอด้านหลัง รักแร้ ขาหนีบ ใต้ราวนม ซึ่งบ่งชี้ถึงความเสี่ยงที่จะมีภาวะดื้ออินซูลิน
สิวขึ้นมากกว่าปกติ โดยเกิดจากการที่มีฮอร์โมนเเอนโดรเจน ไปเพิ่มการสร้างไขมันที่รูขุมขน โดยส่วนใหญ่จะเป็นสิวบริเวณใบหน้า แต่ก็มีคนไข้ 50% ที่เป็นสิวบริเวณลำคอ หน้าอกและหลังส่วนบน โดยเป็นสิวระดับปานกลางถึงรุนแรง
การตรวจวินิจฉัย PCOS
มักใช้การซักประวัติร่วมกับการตรวจร่างกายทั่วไปทุกระบบ รวมถึงตรวจเพิ่มเติม ทั้งการตรวจภายใน การอัลตราซาวน์ร่วมกับการตรวจ เลือดเพื่อวัดระดับฮอร์โมนเพศชาย รวมถึงระดับไขมันในเลือดและระดับน้ำตาลในเลือดเพื่อประเมินภาวะดื้ออินซูลิน นอกจากนี้อาจตรวจเลือดเพื่อวินิจฉัยแยกโรคอื่นที่มีอาการคล้ายภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบด้วยเช่น โรคต่อมไทรอยด์ โรคฮอร์โมนต่อมใต้สมอง โรคต่อมหมวกไต ซึ่งจะเป็นประโยชน์ในการวินิจฉัยได้อย่างถูกต้อง
เกณฑ์การวินิจฉัย อย่างน้อย 2 ใน 3 ข้อดังนี้
1. มีรอบประจำเดือนผิดปกติ เช่น มีรอบประจำเดือนห่างมากกว่า35วัน หรือมีการขาดหายของประจำเดือนต่อเนื่องมากกว่า 3รอบเดือนในรายที่ประจำเดือนมาสม่ำเสมอ หรือมีการขาดหายของประจำเดือนต่อเนื่องกัน6เดือนในรายที่ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ หรือ มีรอบประจำเดือนน้อยกว่า 8รอบใน1ปี
2. มีอาการแสดง ภาวะฮอร์โมนเพศชาย ( androgen) สูง และ/หรือตรวจพบระดับ ฮอร์โมนเพศชาย( androgen) ในเลือดสูง
3. ตรวจ u/s พบลักษณะ Polycystic ovary และวินิจฉัยแยกโรค อื่นๆแล้ว (ซึ่งสามารถตรวจได้ทั้งทางหน้าท้องและช่องคลอด)
แนวทางการรักษา PCOS
– ในรายที่ยังไม่ต้องการมีบุตร อาจให้ยาฮอร์โมน เพื่อให้ประจำเดือนมาสม่ำเสมอ โดยจะใช้ฮอร์โมนชนิดใด ก็ขึ้นกับความเหมาะสมสำหรับผู้ป่วยแต่ละราย
ในรายที่ต้องการมีบุตร อาจปรึกษาสูตินรีแพทย์ด้านมีบุตรยาก พิจารณาใช้เทคโนโลยีช่วยการเจริญพันธ์ต่าง ๆ
หากมีภาวะอื่นร่วมเช่น ความดันหรือเบาหวาน ไขมันในเลือดสูง ต้องได้รับยารักษาร่วมด้วย เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่จะตามมา
แนวทางปฏิบัติตัว PCOS
1. ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ โดยการควบคุมอาหาร ทานอาหารที่มีประโยชน์และออกกำลังกายสม่ำเสมอ จะช่วยทำให้การทำงานของฮอร์โมนกลับมาปกติ โดยตั้งเป้าลดน้ำหนักให้ได้5%ของน้ำหนักตั้งต้น
2. ทานยา ปฏิบัติตามคำสั่งของแพทย์ ไปตรวจติดตามการรักษาอย่างต่อเนื่องและสม่ำเสมอ ไม่ขาดการรักษา ไม่ควรซื้อยาทานเอง หากเกิดอาการผิดปกติใดๆควรรีบพบแพทย์
สรุป
PCOS ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ เป็นภาวะที่มีอาการแสดงอย่างหนึ่งที่พบได้ด้วยเรื่องสิวขึ้นเยอะผิดปกติ ซึ่งเป็นปัญหาสิวที่พบได้ในทุกวันของคนไข้ที่มารักษาสิวที่คลินิกรักษาสิว ดังนั้นหากพบว่ามีปัญหาเรื่องสิวขึ้นเยอะผิดปกติหรือสิวเรื้อรังรักษาไม่หายสักที อาจต้องนึกถึง PCOS ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบไว้ด้วย
PCOS ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบเป็นโรคที่มีอาการแสดงที่หลากหลาย มีผลกระทบต่อชีวิตของคนไข้ทั้งในระยะสั้นและระยะยาว ไม่ว่าจะเป็นทางด้านสุขภาพร่างกายหรือจิตใจ ดังนั้น ในกรณีที่สงสัย PCOS ภาวะโรคถุงน้ำในรังไข่หลายใบก็ควรปรึกษาสูตินารีแพทย์ เพื่อการดูแลรักษาที่เหมาะสม ไปพร้อมๆกับการรักษาสิว เพราะการรักษาสิวเพียงอย่างเดียว โดยไม่ได้รักษาที่สาเหตุ สิวก็จะไม่หาย
คำถามที่พบบ่อย
PCOS ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ สามารถป้องกันไม่ให้เกิดได้หรือไม่
ปัจจุบันยังไม่มีวิธีการป้องกันไม่ให้เกิดโรคได้ แต่การดูแลสุขภาพทั้งร่างกายและจิตใจ ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสม การออกกำลังกายสม่ำเสมอ และการรับประทานอาหารที่เป็นประโยชน์ เลี่ยงแป้งและอาหารไขมันสูง ไม่เครียด สามารถช่วยลดโอกาสการเกิดภาะถุงน้ำรังไข่หลายใบได้ และหากสังเกตว่ามีอาการที่ผิดปกติ เช่น ประจำเดือนมาไม่ปกติ มีสิวขึ้นมากขึ้น ขนขึ้นมากขึ้น ควรรีบปรึกษาแพทย์ ไม่ควรนิ่งนอนใจ เพื่อได้รับการรักษาที่ถูกต้องเหมาะสม ได้ตั้งแต่ในระยะแรก
ควรตรวจคัดกรอง PCOS ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบเป็นประจำทุกปีหรือไม่
ปัจจุบันไม่ได้มีคำแนะนำให้ตรวจคัดกรองเป็นประจำทุกปี แต่ในกรณีที่มีอาการผิดปกติเช่นประจำเดือนมาไม่สม่ำสมอ สิวขึ้นมากขึ้น หน้ามัน ขนดก อ้วนลงพุง ซึ่งอาจสงสัย PCOS ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบได้ ควรปรึกษาแพทย์ เพื่อทำการตรวจวินิจฉัยเพิ่มเติม
หากมีปัญหาสิวขึ้นเยอะผิดปกติ สิวเรื้อรังรักษาไม่หายสักที สามารถปรึกษาหมอเจี๊ยบ ได้ที่ คลินิกรักษาสิวโคราช Worawalan Clinic นะคะ
